Waar komt de gaspeldoorn voor?
Afgelopen week, tijdens een wandeling, trof me opnieuw de opvallende schoonheid van de gaspeldoorn (Ulex europaeus). Het is een zeldzame gast hier in het Zuid Oosten van Friesland en deze vlinderbloemige staat in Nederland dan ook op de rode lijst. Het aantal is al jaren vrij stabiel en neemt zelfs iets toe. Ik ken de plant goed van onze omzwervingen in Groot Brittannië . Het milde zeeklimaat daar voorkomt dat ze in strenge winters stukvriezen en je ziet ze daar ook vrij algemeen. Juist op een stuk nieuwe natuur in een mooi bos en heidegebied met wat zandduintjes bij Bakkeveen staan ze hier sinds enkele jaren. Ik weet niet of ze hier spontaan zijn gevestigd, uit slapende zaden zijn ontkiemd of door de beheerder zijn aangeplant. Ze doen het hier goed en breiden langzaam uit.
Bloeitijd en bevruchting
In de wintermaanden hebben de meeste planten, bomen en struiken hun mooiste verschijningsvorm opgeborgen. Ze wachten op het voorjaar om weer te kunnen “shinen” met fris blad en prachtige bloemen. Des te opvallender is de gaspeldoorn die juist nu, al in december en januari zijn mooie bloeiwijze laat zien en kleur geeft in een ingetogen winters landschap. Overigens bloeit de plant ook in mei en juni. De plant is erg aantrekkelijk voor bijen die op de geurende bloemen afkomen. Op de momenten dat de temperatuur weer boven de 10 graden komt en de bijen weer gaan vliegen, is het een welkome aanvulling op hun menu. Om bevruchting te verzekeren” schieten” de bloemen hun stuifmeel op de bezoekende insecten af, dit zijn voornamelijk hommels.
Wat kun je er mee?
De jonge blaadjes zijn voor dieren eetbaar, maar dan moeten ze wel de scherpe naaldvormige doorns ontwijken die uit de blaadjes ontstaan. De gaspeldoorn lijkt op brem (Cytisus scoparius) en wordt daarom ook wel stekelbrem genoemd. In de zwarte peulen groeien de giftige zaden. De plant bevat het nicotine achtige cytisine, net als in de zaden van bijvoorbeeld de gouden regen Laburnum anagyroides). Cytisine is een agonist, een signaalstof die celmembranen kan activeren en de activiteit van enzymen kan verhogen. Uit de stof cytisine wordt een middel gemaakt dat helpt bij het stoppen met roken, al is dit niet onomstreden want er zijn psychiatrische bijwerkingen gemeld. De geneeskunde past cytisine al heel lang toe al is de stof al bij kleine hoeveelheden (50 mg) dodelijk. Het leidt tot ademstilstand. Ik herinner me de waarschuwingen van mijn moeder om niet de zaadjes van de gouden regen te eten!
Bloesemtherapie bij negatieve gemoedstoestanden
De bekende Bach Bloesemtherapie past gaspeldoorn o.a. toe om gezondheidsproblemen, die voortkomen uit negatieve gemoedstoestanden, te helpen oplossen. Hopeloosheid, pessimisme, en een negatief levensbeeld kunnen door de gaspeldoorn essence worden getransformeerd in de overtuiging, het geloof en de trots om het weer op eigen kracht te kunnen. De therapieën worden gebruikt bij langdurige depressie om het natuurlijk evenwicht weer te helpen herstellen. Door uit de somberte te stappen neemt het zelfbewustzijn en het zelfrespect weer toe. Langdurig ingesleten negatieve verwachtingen versterken en verlengen de duur van kwalen . Mede door deze therapie kan de zon weer doorbreken en kun je beter met je problemen leren om te gaan. Ik wil je hier graag in begeleiden.